Elpenor jest jednym z bohaterów Odysei Homera. Jego młody wiek nie uchronił go przed przykrą dolegliwością zrywu przysennego. Elpenor podczas pełnej przygód podróży u boku Odyseusza spił się pewnego wieczoru winem na wyspie Kirke i zasnął na dachu budynku.

Król Itaki i jego dzielna kompania greckich wojów dali niebawem wyraźne sygnały maruderom do opuszczenia wyspy. Elpenor, jak pozostali, zerwał się do powrotu. Jednak nie skorzystał z żadnego bezpiecznego zejścia, ale zamroczony biegł przed siebie, aż spadł z dachu budynku. Młodzieniec poniósł śmierć na miejscu, ale Odyseusz spotkał się z nim jeszcze w Hadesie.

Syndrom Elpenora to inaczej stan zamroczenia przysennego lub upojenie przysenne. Jest to nagły powrót ruchowej sprawności po zakończeniu snu, ale przed odzyskaniem pełnej świadomości czasu lub miejsca.

Jakościowe zmiany świadomości po przebudzeniu to na szczęście krótkotrwały stan psychotyczny. Dziwne wymieszanie snu i jawy pojawia się u osób z osobniczymi skłonnościami lub osób znajdujących się w stanie wyczerpania, rekonwalescencji lub osób, które wcześniej zażywały substancje psychoaktywne, a szczególnie alkohol.

Syndrom Elpenora zaliczany jest do rzadko występujących zaburzeń psychicznych. Pojawieniu się zrywu przysennego sprzyjają zmęczenie, wysoka gorączka organizmu oraz zmiany w biochemii mózgu. Zaburzenie snu będące upojeniem sennym diagnozuje się często u osób ze skłonnościami do psychopatii.

Tuż przed niefartownym upojeniem przysennym chorzy mieli na ogół sny erotyczne lub nocne koszmary. Chociaż ich funkcjonowanie sprawia wrażenie w pełni świadomego, to na wskutek niepełnego wybudzenia przez krótką chwilę towarzyszą im emocje ze snu.

Osoby z syndromem Elpenora wykazują po przebudzeniu dziwne pobudzenie, przerażenie, agresję lub pożądanie seksualne. Co istotne, czyny karalne popełnione przez osoby cierpiące na to zaburzenie senne na ogół są uznawane przez sądy jako działania niepoczytalne. Znane są liczne przypadki zachowań przestępczych podczas upojenia sennego. Często są to też dziwaczne zachowania.

Stan zamroczenia przysennego może zmienić całe nasze życie. Paul Deschanel, prezydent Francji ustąpił ze stanowiska już po siedmiu miesiącach na skutek syndromu Elpenora. Deschanel uznany był za wybitnego męża stanu, świetnie zorientowanego w problematyce społecznej oraz polityce zagranicznej Francji. Jednak jego upojenie senne przeszło do historii.

Paul Deschanel w maju 1920 wypadł z okna pociągu podczas nocnej podróży pociągiem. Lekko rannego, zakrwawionego prezydenta znaleziono dość szybko. Prezydent wydawał się być w pełni świadomy, ale przez chwilę nie rozpoznawał swoich najbliższych pracowników. Po całkowitym przebudzeniu nie mógł nic sobie przypomnieć od momentu pobytu w pociągu.

Co zrobić, jeśli podejrzewamy wystąpienie syndromu Elpenora? Powinniśmy jak najszybciej zwrócić się o profesjonalne wsparcie do specjalisty psychiatrii. Niezbędne jest wykluczenie zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym.
 

2014-12-21