Salmonelloza to choroba zakaźna układu pokarmowego powodująca zapalenie jelita cienkiego i grubego. Choroba wywołana jest zakażeniem bakterią chorobotwórczą z rodzaju Salmonella. Bakterie osadzają się w ścianie jelita, wywołując stan zapalny. Bakterie salmonelli dostają się do układu pokarmowego ze spożywanym posiłkiem. Z dwóch i pół tysiąca znanych nam obecnie gatunków pałeczek bakterii z rodzaju Salmonella tylko kilkaset zagraża ludzkiemu zdrowiu.

Chociaż nazwa choroby kojarzy nam się z żeńską formą bakterii, to jej oryginalna nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego uczonego i lekarza, Daniela Salmona (1850 – 1914).

Pałeczki bakterii salmonelli nie mają szczególnie restrykcyjnych wymogów wobec środowiska, w którym żyją. Upodobały sobie ciepło, wilgoć i białko.

Źródłem zakażenia salmonellą są przede wszystkim zwierzęta, chorzy ludzie oraz nieświadomi tego faktu nosiciele pałeczki salmonelli. Na ogół do infekcji organizmu niebezpieczną toksyną dochodzi poprzez spożycie skażonych salmonellą jaj lub produktów z jaj, ale też na wskutek zjedzenia skażonego mięsa, czy przetworów mlecznych.

Jak się okazuje, to jogurty, serki, kremy, pianki i inne mleczne smakołyki są odpowiedzialne za rozwój salmonellozy. Picie skażonego mleka i skażonej wody również może skończyć się zatruciem organizmu pałeczką bakterii salmonelli. Niestety, również owoce i warzywa mogą być środowiskiem, w którym rozwinie się salmonella. Bakteria potrafi trwać na roślinach, o ile nie zapewni sobie lepszych dla swojego rozwoju warunków.

Do zakażenia bakteriami salmonelli dochodzi poprzez spożycie żywności zanieczyszczonej odchodami zakażonych zwierząt. Na ogół jest to drób lub małe gryzonie, czyli myszy i szczury. Zwierzęta zarażają się spożywając pasze z pałeczkami salmonella. Następnie nosiciele wydalają bakterie z kałem do środowiska.

Okres wylęgania bakterii wywołujących salmonellozę trwa od kilku godzin do nawet kilkunastu dni. Typowe objawy zatrucia bakteriami salmonelli to podwyższona temperatura ciała, dreszcze, bóle głowy. brzucha i mięśni, nudności, biegunka, która przybiera najróżniejsze formy, również krwawe, ponadto wymioty i szybsze odwodnianie się organizmu.

Przebieg salmonellozy jest bardzo różny. Choroba może przybrać szczególnie niebezpieczne objawy u małych dzieci oraz osób osłabionych i wycieńczonych innymi schorzeniami. U zdrowych i silnych fizycznie osób pojawienie się nieprzyjemnej bakterii salmonelli w organizmie przechodzi niekiedy zupełnie niezauważone. Jednak spora część osób cierpi na salmonellozę rozpoznawalnie, a przy tym gwałtownie i niegroźnie dla życia.

Należy przede wszystkim pilnować, żeby nieprzyjemne objawy zatrucia pokarmowego, czyli wymioty i biegunka nie doprowadziły do odwodnienia organizmu. W tym celu uzupełnia się straty wodno-elektrolitowe u chorego i stosuje się leki przeciwbiegunkowe.

W leczeniu salmonellozy często stosuje się antybiotykoterapię. Obecnie pomimo widocznych gwałtownych objawów zatrucia nie podaje się czasami antybiotyków, bo mogą one wywołać nieodpowiedni skutek. Niepotrzebna bywa też na ogół hospitalizacja lekkiej, często występującej formy salmonellozy.

Zawsze jednak ostateczną decyzję o formie terapii powinien podjąć lekarz. Kiedy salmonelloza ma ciężki i niebezpieczny dla zdrowia przebieg, to leczenie na ogół wdraża się w oparciu o wyniki badania bakteriologicznego. Do diagnostyki salmonellozy stosuje się najczęściej badania bakteriologiczne kału.

W bardzo ciężkich przypadkach salmonellozy lekarz przepisuje antybiotyki empirycznie, czyli jeszcze przed uzyskaniem wyników posiewów. Wiele szczepów salmonelli jest opornych na klasyczne antybiotyki, a nieodpowiednie przyjmowanie antybiotyków może nawet ułatwiać rozwój oporności pałeczek salmonelli na leki przeciwbakteryjne.

Zachorować na salmonellozę można też poprzez kontakt z zakażonym człowiekiem lub zwierzęciem. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi reguluje w Polsce fakt zakażeń pokarmowych, w tym salmonellozy, zapobiegając w ten sposób rozprzestrzenianiu się choroby. Zatrucia pokarmowe podlegają zgłoszeniu, które prowadzi do dochodzenia epidemiologicznego. Dotyczy to zatruć masowych, kiedy doszło w tym samym miejscu i czasie do zachorowań czterech lub więcej osób.

Chcąc uniknąć salmonellozy powinniśmy dbać o higienę osobistą. Pamiętajmy, żeby myć ręce przed opuszczeniem toalety, po kontakcie ze zwierzętami oraz przed spożywaniem i przygotowywaniem pokarmów. Żywność należy przechowywać w niskiej temperaturze, szczególnie w ciepłe dni. Lepiej też unikać jedzenia kremów, deserów, lodów, majonezu, czy też ciast z nieznanych źródeł. Ważna jest czystość kuchni oraz czystość używanych sprzętów kuchennych.

2015-07-20