Zygmunt Frued opisał zjawisko agnozji, jako zaburzenia umiejętności rozpoznawania niektórych elementów otoczenia nie mając przy tym zaburzeń wzroku i zdiagnozowanych problemów neurologicznych. Jedną z takich agnozji bywa agnozja twarzy. Osoby z tym zaburzeniem nie potrafią odróżnić twarzy od pozostałych elementów otoczenia. Ludzie bez twarzy mogą być realnym faktem dla kogoś cierpiącego na ten agnozji.

Innym schorzeniem jest prozopagnozja, będąca nie tyle ślepotą twarzy, co kompromitującą społecznie przypadłością nie pozwalającą odróżnić jednej twarzy od drugiej. Chory na prozopagnozję bez problemu wskaże poszczególne elementy twarzy, jak nos, oko czy broda. Ale nie potrafi rozróżniać poszczególnych twarzy, ani nawet przypomnieć sobie i zauważyć twarz wcześniej już widzianą. W innej sytuacji znajome twarze stają się poprzez zaburzenie całkowicie obce i nierozpoznawalne. Czasami osoby z rozpoznaną prozopagnozją charakteryzuje także brak umiejętności rozpoznawania wyrazu emocjonalnego twarzy, czyli rysujących się na niej smutku, radości, czy zamyślenia.

Doskonałym opisem tragedii osób cierpiących na prozopagnozję jest problem ze znalezieniem własnej twarzy w lustrze pośród innych zgromadzonych twarzy. W stopniu co najmniej utrudniającym relacje, zaburzenie to występuje nawet u 2,5% populacji. Pamiętajmy, że w przypadku tego zaburzenia brak zdolności rozpoznawania twarzy nie wiąże się z uszkodzeniem wzroku, przemęczeniem organizmu, chwilowym roztargnieniem czy brakiem sprawności intelektualnej. Co zastanawiające, prozopagnozja jest schorzeniem zdiagnozowanym również u Brada Pitta. Ten wciąż popularny aktor sam jest rozpoznawalny, ale może być dla niego bardzo utrudnionym prawidłowe rozpoznawanie twarzy bliskich i znanych mu osób.

Prozopagnozja miewa zarówno postać nabytą, jeśli wystąpi w wyniku poważnego uszkodzenia mózgu, jak też postać wrodzoną, w pewnych przypadkach o podłożu genetycznym i dziedziczonym. Osoby z wrodzoną prozopagnozją nie zdają sobie sprawy, jak umiejętność zapamiętywania i rozpoznawania twarzy jest prosta i łatwa dla pozostałej części społeczeństwa. Łatwo oskarżają się o brak wysiłku w zapamiętywaniu oraz niedbałość. Może to prowadzić do poważnego zaniżania samooceny i jeszcze większej trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z innymi ludźmi.

Dotychczas stosowane metody leczenia prozopagnozji nie dają zbytnich rezultatów. Chorzy uczą się funkcjonować społecznie, rozpoznając osoby im bliskie oraz znajomych po charakteryzujących ich, personalnych znakach szczególnych, Może być to pieprzyk lub znamię na twarzy, ale częściej fryzura, barwa głos oraz charakterystyczny zapach znanej im osoby.

W relacjach społecznych chorym przychodzi ze wsparciem kontekst sytuacji. Prawdą jest też, że kontekst ułatwia nam wszystkim rozpoznawanie pewnej grupy osób. Łatwiej jest przecież rozpoznać znajomego listonosza odbierając od niego kilka razy w roku listy polecone niż mijając go innego dnia w kinie, gdzie zjawił się bez firmowego ubrania. W ten sposób chorzy na  prozopagnozję rozpoznają swojego najbliższego sąsiada tylko po tym fakcie, że sąsiad na ogół spaceruje z charakterystycznym psem, łatwym do zapamiętania przez osoby nie potrafiące rozróżniać twarzy.

2018-08-12