Nyktofobia to lęk przed ciemnością, zaburzenie zalicza się do fobii specyficznych. Fobia specyficzna, nazywana również fobią prostą, czy też fobią izolowaną jest obecnie najczęściej występującym w populacji zaburzeniem psychicznym. Nyktofobia spotykana jest również pod nazwą skotofobia oraz achluofobia.

Strach przed ciemnością nie w każdej sytuacji musi być fobią. U małych dzieci lęk w takiej sytuacji jest naturalnym etapem rozwoju. Nadal też może mieć niegroźny, ale istniejący wymiar lęku instynktownego, nawiązujący do przeszłości ludzkiej kultury. Jeśli jednak objawy pojawiły się dopiero w pełnoletniości i jeśli lęk w jakimś stopniu komplikuje społeczne funkcjonowanie cierpiącej na niego osoby – gdy nasila zaburzenia snu lub uniemożliwia wyjście z domu po zmroku - to mamy do czynienia z nyktofobią. Diagnoza zaburzenia odbywa się za pomocą analizy wyników przeprowadzonych testów psychologicznych.

Przyczyn nyktofobii mogą być różnorodne. Badacze zauważyli prawidłowość, że nyktofobia często rozwija się u dzieci otoczonych nadmiernie troskliwą opieką rodzicielską, lub u osób, których rodzice też prezentowali bardzo wyraźne, lękowe postawy. Okres dzieciństwa w wielu diagnozowanych przypadkach okazuje się wiązać z przyczynami wystąpienia później u kogoś nyktofobii. Traumatyczne doświadczenia, ale i nieprzyjemne sytuacje związane z mrokiem, w tym też zamykanie za karę w ciemnym pomieszczeniu. Wszystko to po latach może odbić się na zdrowiu w postaci tego nieprzyjemnego zaburzenia. Strach przed ciemnością może też mieć podłoże genetyczne. Jednak dokładna geneza występowania nyktofobii czeka jeszcze na solidne, naukowe opracowanie.

Zachowaniem charakteryzującym ludzi cierpiących na nyktofobię jest spanie tylko przy zapalonym świetle. Chociaż nawyk wydaje się nic nie znaczący, to powoduje zaburzenia rytmu dobowego, które rozregulowują cały organizm i prowadzą do dysfunkcji gospodarki hormonalnej lub do epizodów depresyjnych.

Objawem zaburzenia jest lęk antycypacyjny. Jest to odczuwanie lęku przy zakładaniu samej możliwości pojawienia się ciemności. Lęk antycypacyjny współwystępuje z piętrzącymi się wyobrażeniami, obawami na temat nadchodzącej sytuacji. Nyktofobia wpływa więc na społeczne funkcjonowanie chorego.

Psychoterapia okazuje się metodą, która przynosi najlepsze efekty w leczeniu lęku przed mrokiem. Czasami wprowadza się leki przeciwlękowe i antydepresyjne, które zmniejszają skalę objawów nyktofobii. Leczenie farmakologiczne powinno jednak w przypadku tego zaburzenia być wykorzystywane tylko w uzasadnionych przypadkach.

2019-10-16