Meningokok - którego jedynym rezerwuarem jest człowiek - inaczej nazywany bywa dwoinką zapalenia opon mózgowych, a jego łacińska nazwa to Neisseria meningitidis. Meningokok to gram-ujemna bakteria wewnątrzkomórkowa. Jako zakażenie meningokokowe definiuje się wszystkie rozpoznane choroby wywołane przez dwoinki zapalenia opon mózgowych. Chociaż schorzenie może dotknąć każdą osobę, to przede wszystkim narażone na nią są niemowlęta, malutkie dzieci, a w następnej kolejności nastolatkowie i młodzi dorośli.

Jednak warto wiedzieć, że posiadanie w organizmie mengokoków, czyli bakterii odpowiedzialnych za rozwój inwazyjnej choroby wcale nie musi być powodem do zmartwień. Same w sobie szczepy Neisseria meningitidis niekoniecznie są niebezpieczne dla zdrowia i życia. Bezobjawowe nosicielstwo może zaś dotyczyć nawet co dziesiątej osoby w populacji. Meningokoki stosunkowo rzadko wywołują niebezpieczną dla zdrowia chorobę.

Inwazyjną chorobę meningokokową powoduje trzynaście grup serologicznych, podzielonych ze względu na skład polisacharydowy otoczki. Grupy bakterii z rodzaju Neisseria meningitidis otrzymały nazwy - inicjały: A, B, C, D, X, Y, Z, E29, W135, H, I, K oraz L. Najczęściej zagrażające ludzkiemu zdrowiu są meningokoki należące do serogrup A, B, C, W135 oraz Y. Te grupy serologiczne meningokoków są odpowiedzialne za ponad 90% przypadków zakażeń, przy czym przeważają zakażenia spowodowane przez meningokoki z serogrupy B, które stanowią niemal 60% zachorowań, przede wszystkim u małych dzieci. Rozpoznanie bakterii ze względu na grupę serologiczną ma znaczenie, bo stosowane szczepionki przynoszą oczekiwany efekt tylko w przypadku zakażenia bakteriami z grup A, C, Y i W-135.

Meningokoki są jednak niebywale groźne dla zdrowia i życia. Jeśli nie nastąpi szybkie, prawidłowe rozpoznanie zakażenia oraz nie zostanie wdrożona dopasowana terapia, to śmiertelność schorzenia może dotknąć większości przypadków zachorowań. Niestety, nawet wczesne wykrycie choroby meningokokowej i prawidłowe leczenie może dla jednego na pięć przypadków zakończyć się tragicznie. To dlatego, że bakterie meningokokowe zabijają bardzo szybko, nie pozostawiając zbyt wiele czasu na walkę z nimi. Do zakażeń nie dochodzi jednak zbyt często. W Polsce co roku zanotowanych zostaje około trzystu przypadków wystąpienia inwazyjnej choroby meningokokowej.
 

Kluczowym jest podczas zakażenia, żeby jak najszybsze rozpocząć dedykowane, właściwe leczenie choroby. Problemem jest jednak to, że początkowe, charakterystyczne objawy są bardzo podobne do typowego przeziębienia. Następujące niebawem kolejne objawy inwazyjnej choroby meningokokowej mogą mieć postać sepsy, czyli chorzy mają wysoką gorączkę, plamicę i postępujący wstrząs. Choroba przybiera też czasami postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych – jest to wysoka gorączka, ból głowy, drgawki, sztywność karku i światłowstręt.
 

Charakterystyczna i występująca u połowy chorych na zakażenie meningokokami jest wysypka wybroczynowa. Nie blednie ona pod naciskiem i może pojawić się na dowolnym fragmencie ciała osoby zakażonej. Dostrzec ją można bez problemu gołym okiem, jako występujące na skórze drobne czerwone punkciki, zlewające się w późniejszym stadium schorzenia w rozległe plamy.

Choroba meningokokowa przybiera zwykle postać zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu. Jednak bakterie mogą wywoływać posocznicę, zapalenie płuc oraz stawów, zapalenie osierdzia oraz wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego, zapalenie gardła oraz ucha środkowego oraz infekcje układu moczowo-płciowego i miednicy małej.

W Polsce, ale i w innych krajach, w ostatnich latach niebezpieczne okazuje się występowanie nowych, wcześniej nieznanych nauce szczepów meningokoków, które stanowią zagrożenie dla życia.

2020-01-17