Lunatykowanie jest w medycynie nazywane somnambulizmem i sennowłóctwem. Jest to zaskakujące zaburzenie snu, należące do grupy parasomnii, które wyróżnia przede wszystkim podejmowanie różnej aktywności ruchowej w czasie snu.

Somnambulizm nie był zlekceważonym zaburzeniem ani przez medyczną literaturę, ani przez najbliższych tych osób, które doświadczały lunatykowania. Brak zrozumienia przyczyn i prawdziwej postaci zjawiska wzbudzał jednak przerażenie. Dopatrywano się w zjawisku ingerencji sił wyższych, często złych.

Opisywano i analizowano to zaburzenie już w starożytności. Rzetelne poznanie zjawiska nastąpiło wraz z rozwojem nowożytnej psychiatrii i specjalizacji badania oraz leczenia zaburzeń snu.

Podłoża oraz konsekwencje problemu okazują się jednak dość złożone. Lunatykowanie uznaje się obecnie za powiązane z pewną wrodzoną, genetyczną tendencją cechującą człowieka oraz za powiązane z niekorzystnymi dla organizmu czynnikami środowiskowymi, fizjologicznymi oraz medycznymi.

Somnambulizm bardzo często nie pozostawia u chorych żadnych wspomnień po manifestacji. Cierpiące na to zaburzenie osoby nie zdają sobie na ogół z niego sprawy. Objawy pojawiają się kilkadziesiąt minut po zaśnięciu, kiedy ma miejsce szczytowy moment snu wolnofalowego (NREM).

Czy somnambulizm jest chorobą? Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaklasyfikowała somnambulizm w kategorii zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w opracowaniu znanym, jako Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). Jednak w wielu przypadkach lunatykowanie pojawia się sporadycznie i jest efektem chwilowego przemęczenia. Stan przestaje występować po poprawie stylu życia danej osoby.

Lepiej jednak nie bagatelizować zjawiska. Na pewno jest dla nas wskazówką, że pojawiły się jakieś psychiczne lub somatyczne zaburzenia w obrębie naszego organizmu. Lunatykowanie współwystępuje na ogół z lękami nocnymi. Aktywność ruchowa w czasie lunatykowania połączona z lękiem miewa gwałtowny charakter, a konsekwencje tego są niebezpieczne dla naszego zdrowia. Ocena psychologiczna dokonana przez specjalistę pomoże określić, czy nadmierny stres lub lęk nie jest przyczyną somnambulizmu.

Lunatyk może podjąć pewne działania zapobiegające nawrotom zjawiska somnambulizmu. Często skuteczna okazuje się medytacja i ćwiczenia relaksacyjne.

Na pewno skuteczne jest wyciszenie się przed snem, a nawet unikanie przez pewien czas niepotrzebnych bodźców słuchowych lub wzrokowych w ciągu dnia.

Somnambulizm można leczyć farmakologicznie. Środki stosowane w celu jego wyeliminowania to benzodiazepiny, czy też trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

Somnambulizm przewija się w literaturze i malarstwie europejskim wszystkich wieków trwania naszej cywilizacji. Jeden z pierwszych niemych filmów niemieckiego ekspresjonizmu nadał demoniczny i fantasmagoryczny wymiar temu zaburzeniu w filmie Gabinet doktora Caligari (Das Cabinet des Dr. Caligari, 1920), reż. Robert Wiene.

W jednej z początkowych scen filmu główni bohaterowie są świadkami parateatralnego przedstawienia - przebudzenia śpiącego od urodzenia lunatyka Cesare. Postać Cesare - jako somnambulika - jest w zamyśle twórców filmu łącznikiem pomiędzy światem ludzi żywych, a siłami wyższymi, determinującymi nasze trwanie.

W szwedzkim filmie z 1922 - Häxan (The Witches or Witchcraft Through The Ages, reż. Benjamin Christensen), średniowieczna czarownica również okazuje się somnambuliczką, która w opinii jej współczesnych była we śnie wiedziona przez diabła w jego objęcia.


Zdjęcie tytułowe: Card from the 1920 film The Cabinet of Dr. Caligari; Goldwyn Distributing Company (US) - Heritage Art Gallery

 

2014-12-03