Choroby i schorzenia układu pokarmowego to popularne dolegliwości współczesnego człowieka. Obok tych poważnych chorób, bardzo groźnych dla życia znajdują się też choroby zmieniające styl życia, a nawet wpływające na relacje społeczne. Tymi drugimi bywają niekiedy zaburzenia zmysłu smaku.

Smak to jeden ze zmysłów umożliwiających chemiczną analizę spożywanego pokarmu i jego zawartości. I chociaż nasze ciało zawiera tysiące kubków smakowych, to posiadamy pięć podstawowych rodzajów receptorów smaku, które odpowiadają istotnym grupom substancji chemicznych pożywienia.

Smak słodki - cukry proste i dwucukry, węglowodany;
Smak słony – jony alkaliczne, sole sodu i potasu;
Smak kwaśny – swobodne kationy wodorowe, kwasy organiczne, kwasy nieorganiczne;
Smak gorzki - alkaloidy oraz najróżniejsza sól nieorganiczna, to najczulszy rodzaj smaku;
Smak umami - kwas glutaminowy będący składnikiem większości białek;

Wbrew popularnej opinii wszystkie rodzaje kubków smakowych rozmieszczone są na całej powierzchni języka. Dlatego każda część naszego języka jest zdolna do odczuwania każdego rodzaju smaku.

Ze smakiem mogą być jednak problemy. Nie tylko na wskutek spożywania nieświeżych, czy niesmacznych potraw. Problem może dotyczyć zaburzeń zmysłu smaku.

Hipogeuzja to odczuwalne pogorszenie sprawności zmysłu smaku. Następuje zmniejszenie wrażliwości na bodźce smakowe. Przyczyny hipogeuzji są różne. Wywołują to schorzenie niedobory cynku i witaminy PP oraz powikłania związane z grypą, niedoczynnością tarczycy, nadciśnieniem oraz cukrzycą.

Hipergeuzja jest dla odmiany zwiększoną wrażliwością na bodźce smakowe. Bywa wywołana niedoczynnością kory nadnerczy oraz przysadki mózgowej.

Dysgeuzja to zaburzenie w funkcjonowaniu zmysłu smaku. Chory źle rozpoznaje smaki, odczuwa występowanie nieistniejących w danym daniu posmaków lub nie odczuwa smaku składników.

Choroby te mogą mieć tragiczne skutki. Zauważyć to można nawet na przykładzie umami, którego zdolność odczuwania spada wraz z wiekiem. Umami jest odkrytym dopiero w 1909 podstawowym rodzajem smaku

Starsi ludzie uskarżają się na zmniejszoną wrażliwość na bodźce smakowe. Jedzenie przestaje smakować, więc tracą apetyt. Jednak postępująca hipogeuzja może zostać opanowana, a tym samym powróci właściwy smak pokarmów. Naukowcom wystarczyła odpowiednia stymulacja wydzielania śliny, by przywrócić pracę kubków smakowych oraz poprawić zwyczaje żywieniowe.

Nawet jeśli schorzenia zmysłu smaku okażą się nieodwracalne, to można z nimi normalnie funkcjonować. Warto jednak zmienić swoje nawyki żywieniowe, a stosowaną dietę przyporządkować konkretnej chorobie smaku. Pomocni w tym będą lekarze i dietetycy.

2015-06-24