Nadal wzbudza mnóstwo emocji. Eugenika była pojęciem zaproponowanym światu nauki w 1883 przez Francisa Galtona, który był dalekim krewnym Karola Darwina, wybitnego przyrodnika i twórcy teorii ewolucji. To na teorii ewolucji wielu zwolenników eugeniki próbowało udowodnić jej słuszność i skuteczność, kiedy brakowało im innych dowodów.

W 1865 Francis Galton zaprezentował w Macmillan’s Magazine swoje przemyślenia i dywagacje. Artykuł dotyczył dziedziczenia takich cech, jak szybkość nabywania umiejętności, zdolności oraz cech charakteru. Francis Galton rozpoczął tym spór na temat dziedziczenia inteligencji.

Obecne środowiska akademickie uznały eugenikę za fałszywą naukę z przeszłości, a współcześnie pojmuje się ją jako postulat biologicznego i psychicznego doskonalenia ludzkości oraz zapobieganie degeneracji człowieczeństwa.

Eugenika dotyczyła jednak sto lat temu realizowanego w praktyce selektywnego rozmnażania zwierząt i ludzi. Celem eugeniki miało być poprawienie, wręcz ulepszenie gatunku. Następować to miało powoli, z pokolenia na pokolenie, poprzez eliminację lub sterylizację tych osobników, które w jakiś sposób nie pasowały do obowiązujących wymogów.

Eugenika była spotkaniem nauki przyrodniczej i świata polityki. Przez ten fakt stała się niebezpiecznym hasłem do wdrażania narzędzi mających swoje uzasadnienie w ludzkim strachu. Strach przed chorobami, upadkiem cywilizacji, czy też zagrożeniem przestępczością powodował, że populistyczna eugenika zyskiwała na popularności.

Ludzie boją się tego, co inne. Sterylizacja osób upośledzonych umysłowo, kryminalistów lub osób uzależnionych miała oczyścić ludzkość z zagrożenia dla gatunku. Nic więc dziwnego, że na początku XX wieku stowarzyszenia eugeniczne rozwijały się na całym świecie.

W początku XX wieku w intelektualnej, pełnej triumfu nauki atmosferze Europy i USA funkcjonowało wyraźne przyzwolenie na różnorodne eksperymenty społeczne, które miały ulepszyć ludzką rasę. Wiele autorytetów naukowych popierało eugenikę w dobrej wierze. Propagatorem eugeniki był między innymi wynalazca telefonu, Graham Bell.

Eugenicy zaczęli jednak szybko szokować społeczeństwo. Najdziwniejsze badania prowadzone przez różnorodne towarzystwa eugeniczne udowadniały, że wszyscy przestępcy w jednym mieście mogą pochodzić od jednej, wspólnej matki przestępców. Argumentem za eugeniką miały być również dziedziczone genetycznie choroby psychiatryczne.

Fakty i sensacje miały udowodnić genetyczną przypadłość drobnego procenta społecznego, który chciano wysterylizować i pozbyć się w przyszłości problemów z ich potomstwem.

Triumfem eugeniki były najróżniejsze prawa sterylizacji. Obowiązywały one przede wszystkim w kilku stanach USA oraz w nazistowskich Niemczech, a ponadto w Szwajcarii, Szwecji, Norwegii, Finlandii i Danii.

Hitlerowcy bardzo szybko od prawa sterylizacji przeszli do prawa eksterminacji i rozciągnęli teorię eugeniki jako wygodną do uzasadnienia różnorodności ras ludzkich i ich predysponowania do dalszego rozwoju. Sterylizowano w Niemczech przestępców, ludzi z zaburzeniami osobowości, mniejszości seksualne, ale też Żydów oraz Romów.

Eugenika umożliwiła kontrolę rodzicielstwa, co było już opisane przez Platona w jego dziele Państwo. Grecki filozof zachęcał władze do pełnej kontroli reprodukcji. Bzdurny opis praw eugeniki bez głębszej analizy i próby zrozumienia zjawiska umieścił Adolf Hitler w swoim Mein Kampf spłodzonym na początku lat dwudziestych XX wieku.

Jednak to w USA eugenika transformowała od nieudowodnionych dywagacji naukowców do przerażających zastosowań praktycznych realizowanych w ramach prawa sterylizacji. Hitlerowscy biurokraci adaptowali amerykańskie rozwiązania prawne dotyczące eugeniki dopiero kilkadziesiąt lat później.

Oczywiście, poza selekcją negatywną eugenika starała się wspierać rozrodczość tych najwybitniejszych jednostek wśród ludzi. Kuriozalnym przykładem dziwacznego adaptowania praw eugeniki była instytucja Repository for Germinal Choice (Bank Spermy Geniuszy) w USA założony przez Roberta Klarka Grahama.

Przeciwnikiem eugeniki dość szybko został Kościół katolicki. Papież Pius X potępił eugenikę oraz podporządkowane jej działania w encyklice Casti Connubi w grudniu 1931.

Współczesna cywilizacja uznała eugenikę za niebezpieczną pseudonaukę. Ogromna większość cech dziedzicznych cenionych społecznie jest kształtowana przez wiele genów, więc nie uda się wyodrębnić tych najlepszych.

Zjawisko zrównoważonego polimorfizmu prowadzi do regularnego w cyklu gatunku odtwarzania patologicznych genów we własnej populacji. Większość genetycznych chorób jest monogeniczna. Za ich występowanie odpowiada jeden wadliwy gen i powodowana jest przez geny recesywne. Nie musi więc decydować o chorobie w każdym pokoleniu, a nawet może nie powodować chorób genetycznych przez kilkadziesiąt następnych pokoleń.
 
Przeciwnicy aborcji przypominają o tym, że większość obecnie przeprowadzanych aborcji w Polsce ma podłoże eugeniczne. Wykonuje się je często z powodu zdiagnozowanej niepełnosprawności dziecka. Na zachodzie Europy bardzo rzadko rodzą się dzieci z zespołem Downa, bo zdiagnozowanie tej choroby w okresie płodowym umożliwia dokonanie aborcji.
 

 

 

2014-12-23