Kabała jest filozofią pochodzącą z tradycji żydowskiej, ale już przed wiekami została ona przeniesiona na grunt chrześcijański. Słowo kabała wywodzi się od hebrajskiego czasownika otrzymywać, przyjmować, jednak w wielu przypadkach używa się go w zastępstwie słowa tradycja, wiedza.

Tradycja kabalistyczna rozwinęła się w Europie w XII i XIII wieku na bazie Sepher Jezirah (Księga Stworzenia) stworzonej w Palestynie lub Babilonie pomiędzy III i VI w. n.e. Ukoronowaniem magicznej i zaskakującej nauki kabały jest spisany w XIII wieku w Hiszpanii systematyczny wykład kabały - Zohar (Wspaniałość).

Po co powstała kabała? Była to ponoć pierwsza próba uduchowienia religii judaistycznej, która według kabalistów stała się nazbyt formalna, sztywna i legalistyczna. Kabała nie stanowi jednak jednej, wewnętrznie spójnej konstrukcji. Jest to zbiór zazębiających się i wykluczających spekulacji oraz rozmyślań. Co więcej, łatwo odkryć, że była ona zbiorem tez licznych bliskowschodnich szkół filozoficznych.

Kabała postrzega świat jako symbol. Bo wszystko, co jesteśmy w stanie ująć umysłem, symbolizuje swoje źródło, czyli Ponadczasową Rzeczywistość. Według kabalistów rzeczywistość powstała za sprawą Siły Wyższej, określanej w kabale jako Ein Sof (Ostateczna Próżnia). Poprzez Siłę Wyższą wyraża się Ein Sof Aur (Nieskończone Promieniowanie).

Jak powstał świat według kabały? Z Ein Sof wytrysnął pojedynczy promień światła, który zrodził dziewięć kolejnych blasków. Pierwszą emanacją była Keter (Korona), a pozostałe dziewięć sefirot zamykała Malchut (Ziemia).

Te kabalistyczne promienie, nazywane sefirotami, mające składać się w sumie na imię Stwórcy, stanowią podstawę struktury życia - Drzewa Życia. Na Drzewie Życia opiera się zarówno kompozycja człowieka, jak i kosmosu, stworzonych na podobieństwo Boga.

Drzewo Życia stanowi mapę i klasyfikację wszystkiego. Tak więc stadia kabalistycznej inicjacji odpowiadają dziesięciu sefirotom, które są podstawowymi dziesięcioma kategoriami aspektów rzeczywistości. Dlatego, według kabalistów, świat charakteryzuje się doskonałym i przewidywalnym porządkiem.

Kosmos, czyli wszechświat stanowi, według kabalistów, złożoną całość, uporządkowaną przez trudne do przeniknięcia umysłem powiązania, zwane korespondencjami. We wszystkich zjawiskach ujawnia się pierwiastek boski, a człowiek jest pomniejszonym odbiciem Stwórcy, a także kosmosu.

Kabaliści wierzą w magiczną siłę słów i liter tekstu Tory, czyli Starego Testamentu. Wierzą w możliwość oddziaływania za ich pomocą na świat przyrody i na ludzkie postępki.

Proces emanacji, w którym Bóg ujawnił swoją tożsamość, został również nazwany rozwinięciem się boskiego języka. Tak pojawiła się kabalistyczna metoda – gematria.

Gematria opiera się na fakcie, że litery hebrajskie odpowiadają również liczbom. Słowa przekształcane są w liczby, a następnie na podstawie uzyskanych wartości liczbowych odkrywa się właściwy sens pierwotnego wyrażenia. Pokrewnymi do gematrii metodami są notarikon - kiedy pierwsze lub ostatnie litery słów jakiegoś wyrażenia łączą się, tworząc nowe wyrażenie, oraz temurah - gdzie wykorzystuje się anagramy i zastępowanie jednych liter drugimi.

Kabała już przed wielu laty zainteresowała chrześcijańskich Europejczyków. Giovanni Pico della Mirandola, żyjący pod koniec XV wieku, był pierwszym chrześcijańskim władcą i filozofem, który oparł się na myśli kabalistycznej. Nie tylko zlecił kilka tłumaczeń dzieł kabalistycznych, ale  ukazywał wręcz chrześcijaństwo jako religię o korzeniach kabalistycznych. Giovanni Pico della Mirandola sądził również, że dotrze poprzez kabałę do najstarszej, pierwotnej religii. Od jego czasów chrześcijańska wersja kabały rozwijała się równolegle i niezależnie od jej właściwego, żydowskiego pnia.

Chrześcijanie zajmujący się studiowaniem kabały w czasach renesansu i baroku oczyszczali ją z tego, co uznali za elementy pogaństwa. Stosując reguły kabalistycznej numerologii dowodzili, że zawiera ona podstawowe dogmaty doktryny chrześcijańskiej, m.in. dogmat o Trójcy Świętej i dwóch naturach człowieka. Na przestrzeni kolejnych wieków często dochodziło do przenikania się myśli europejskiej filozofii z działalnością kabalistów.

Tak więc jest kabała zakorzeniona w historii Europy, jako ciekawe zjawisko kulturowe, a czasami jako moda.
 

2014-09-02